Ondernemen om een verschil te maken

© KAREL DEURINCKX

Een groeiend aantal jonge Belgische ICT-bedrijven richt zich op ontwikkelingshulp. Hun zakenmodellen steunen op het leveren van een duurzame bijdrage aan lokale economieën in derdewereldlanden. “Gratis geven lost op lange termijn niets op.”

Slimme technologische oplossingen bedenken voor ontwikkelingslanden is geen sinecure. Meer nog dan om het creëren van een innovatief concept, de technische uitwerking ervan en het opstellen van een sluitend businessplan, gaat het bij de initiatiefnemers doorgaans om het volgen van een persoonlijk ideaal. Dat is zeker niet de makkelijkste weg, getuigt Xavier Morelle, medeoprichter van de Brusselse start-up Savics. “Er zijn momenten waarop ik mezelf geen loon kan uitbetalen, of dat we iets ontwikkelen zonder daar meteen een vergoeding voor te zien. We hadden ons met onze technologie ook kunnen richten op kapitaalkrachtige landen of bedrijven, maar dat is niet ons doel. Uiteraard willen we financieel gezond zijn, maar we willen vooral mensen helpen. Het algemeen belang dienen, zeg maar.”

Savics doet dat in de vorm van medische software, waarvan de ontwikkelingskosten deels gedragen worden door de ministeries van Volksgezondheid van de landen waarin het product gebruikt wordt. “Momenteel focussen we met een aantal nationale instellingen in Kameroen, Rwanda, Ivoorkust en Benin op het verzamelen en verwerken van digitale gegevens over tuberculose. De bedoeling is dat project uit te breiden naar andere landen, en op latere termijn ook naar andere infectieziektes. Voor elke ziekte kunnen we een andere plug-in ontwikkelen, zodat onze software ook inzetbaar wordt in de strijd tegen bijvoorbeeld hiv, malaria, hepatitis en ebola.”

Met het digitale platform van Savics kunnen veldhospitalen en plaatselijke laboratoria patiëntengegevens en data van medische onderzoeksapparatuur via sms-berichten doorsturen naar een centrale server, waar ze geanalyseerd kunnen worden. Dat is niet alleen belangrijk om bijvoorbeeld een juiste diagnose te stellen, maar ook om op regionaal of nationaal niveau de passende beslissingen te kunnen nemen in de strijd tegen een oprukkende epidemie.

Geen 4G

“Internet, laat staan mobiel internet, is niet overal beschikbaar in derdewereldlanden”, gaat Xavier Morelle verder. “In Afrika heeft amper 28 procent van de bevolking potentieel toegang tot internet. Minder dan 10 procent zijn actieve gebruikers. Bovendien dalen dankzij ons systeem ook de werkingskosten van labs, want data verzenden via sms is snel, eenvoudig en goedkoop. De te verzenden gegevens worden beveiligd, opgesplitst in pakketjes en doorgestuurd via evenveel sms-berichten. Vroeger moesten die gegevens vijf- tot zesmaal manueel ingevoerd worden in registers, logs en rekenbladen. Nu gebeurt alles in één keer, wat tijd spaart en de kans op invoerfouten verkleint.”

Nog een van de einddoelen is op basis van big data gezondheidswerkers te ondersteunen, via het opstellen van een gezondheidsregister van elke patiënt, zodat de identiteit van personen op een sluitende manier gecontroleerd kan worden. Daarvoor ontwikkelen we momenteel ook de nodige analytische serversoftware. Het derde product is een digitaal voorraadsysteem, waarmee in één oogopslag duidelijk wordt in welke ziekenhuizen en labs bepaalde producten of items uitgeput of op overschot zijn. Dat maakt onderlinge uitwisseling mogelijk.

Ook al is het een moeilijk proces, Xavier Morelle haalt er heel wat voldoening uit. “Savics is opgericht in maart 2016, enkele maanden nadat ik afscheid had genomen van mijn vorige baan. Ik had een goedbetaalde en heel opwindende positie bij de bandenfabrikant Goodyear, maar ik miste een sociaal doel in mijn leven. In die mate dat ik besloot ontslag te nemen. Toen is het idee van Savics ontstaan. Ik heb nog geen seconde spijt gehad van mijn beslissing, ook al heb ik mijn werkzekerheid en mijn comfortzone moeten verlaten.”

Investeren in lokaal ondernemerschap

Een vergelijkbare passie voor ontwikkelingshulp heeft Bert Bernolet. Hij richtte vier jaar geleden mee Energy Kiosks op, uit zin voor avontuur en vanuit de behoefte een maatschappelijke impact te hebben. De coöperatieve vennootschap ontwikkelt en installeert zonne-energiesystemen in Togo. Eén installatie voorziet in stroom voor acht gezinnen. Zij betalen hun stroomverbruik vooraf via sms. 80 procent van de Togolese bevolking heeft geen eigen bankrekening. Na ongeveer drie jaar, wanneer ze voor 2500 euro sms-betalingen hebben gedaan, worden de gebruikers eigenaar van het systeem. Onderhoud, zoals een nieuwe batterij, kunnen ze opnieuw in sms-schijven betalen.

“We willen betaalbare elektriciteit brengen in dorpen waar geen tot nauwelijks stroomvoorzieningen aanwezig zijn”, vertelt Bert Bernolet. “We geven die zonne-energiesystemen niet gratis, maar verkopen ze aan de verbruikers. Dankzij ons model kunnen regio’s met weinig middelen toch in hun energiebehoeftes voorzien. Tegelijk stimuleren we ook sociaal ondernemerschap. Dankzij onze energievoorzieningen kan de lokale bevolking kleine bedrijfjes opstarten. Een winkel, een kapperszaak, een café tot zelfs een plaatselijke bioscoop zijn enkele voorbeelden. Medicijnen en vaccins kunnen voortaan in een koelkast bewaard worden. Elektriciteit is de ontwikkelingsmotor van een dorp. Zodra er stroom is, merk je op alle gebieden meteen vooruitgang.”

Crowdfunding

Het idee voor Energy Kiosks is ontstaan na een reis naar Togo en de ontmoeting met een ngo. In dat land zijn nauwelijks organisaties actief om de mensen te helpen, weet Bert Bernolet. “Aanvankelijk waren we een vzw. Toen we meer en meer mensen begonnen te helpen met gratis diensten, zagen we in dat dat op lange termijn geen goed effect zou hebben. Door te opereren vanuit een sociale economie geloven we dat we de bevolking op lange termijn veel beter vooruit kunnen helpen, dan met eenmalige gratis schenkingen. Als de lokale mensen door onze energievoorziening bedrijfjes kunnen oprichten die winst maken, dan gaat hun volledige gemeenschap erop vooruit. Dat is ons hoofddoel.”

Er staan nu vier proefopstellingen van Energy Kiosks in drie Togolese dorpen. De resultaten zijn positief, meldt Bert Bernolet. “In twee dorpen hebben we door de grote vraag bijkomende installaties geplaatst. Sommige mensen beginnen met een basisinstallatie en willen nadien nog elementen bijplaatsen, bijvoorbeeld bijkomende zonnepanelen voor een groter debiet. Er is uiteraard nog werk aan de winkel, maar het potentieel, onze technologie en de bereidheid van de lokale mensen om voor ons product te betalen, bewijzen we nu al. Tussen oktober en het einde van dit jaar mikken we op nog dertig extra installaties. Daarvoor zijn we nog op zoek naar 75.000 euro. Die verzamelen we via de verkoop van aandelen en met een win-winlening, een formule waarmee de Vlaamse overheid particulieren fiscaal wil aanmoedigen geld ter beschikking te stellen aan kmo’s. Zodra we veertig systemen in gebruik hebben, die zichzelf automatisch afbetalen, ben ik ervan overtuigd dat we ook grotere investeerders zullen kunnen aantrekken om onze activiteiten mee uit te breiden. Daarvoor voeren we nu al verkennende gesprekken. Daarna is het de bedoeling om Energy Kiosks verder uit te breiden naar andere ontwikkelingslanden”, besluit Bert Bernolet.

Onderwijs

Ook Elewa, een sociale start-up die sinds 2015 Keniaanse scholen helpt hun onderwijsniveau te verhogen via onder meer een digitaal leerplatform, verzamelt momenteel 15.000 euro via crowdfunding. “Daarvoor maken we gebruik van het nieuwe sociaal crowdfundingplatform van de VUB”, zegt Jente Rosseel, computerwetenschapper en medeoprichter van Elewa. “Met dat geld, afkomstig van particulieren en bedrijven die hun sociale voetafdruk en impact willen vergroten, kunnen we ons project kosteloos aanbieden aan scholen die daarvoor onvoldoende fondsen hebben. Via een tweede, klassieke investeringsronde willen we fondsen verwerven om de juiste mensen in dienst te nemen, om ons project mee af te werken en in de markt te zetten, en later op te schalen naar een duurzame business.”

Het zakenmodel van Elewa is gebaseerd op de overtuiging dat elk kind, ongeacht zijn afkomst en zijn economische situatie, toegang moet krijgen tot kwaliteitsvol onderwijs. “Daarvoor hebben we vorige zomer een uitgebreide studie in Kenia gehouden”, verduidelijkt Jente Rosseel. “Daaruit bleek dat de grootste uitdagingen in het lokale onderwijs de overvolle klassen, het gebrek aan leerkrachtenopleiding, kwaliteitsvolle lessen en een te grote focus op het memoriseren van lessen ten koste van de verwerving van inzicht zijn. Daarna hebben we samen met de lokale scholen oplossingen ontwikkeld en die met de hulp van de VUB en de incubator Start it @kbc in een duurzaam businessplan gegoten.”

Elewa zorgt voor leerkrachtenopleidingen en lesmateriaal en het brengt digitalisering naar de meest afgelegen gebieden. “In klassen met meer dan zestig leerlingen is het voor een leerkracht bijvoorbeeld bijzonder moeilijk regelmatig testen af te nemen. Ons systeem bestaat uit testen met meerkeuzevragen, die de leerlingen met de hand invullen. Vervolgens scant de leerkracht ze in een computersysteem in met een spotgoedkope webcam of een gsm. Zo ontstaat er meteen een klassikaal overzicht op waar er problemen liggen, en wordt het duidelijk of iedereen de lesinhoud snapt. Leerkrachten kunnen heel eenvoudig hun lessen bijsturen en afstemmen op hun leerlingen. Zo werken we nog aan tal van projecten om het onderwijsniveau in Kenia te verhogen.”

Elewa wil zijn innovatieve onder-wijsoplossing helemaal klaar en operationeel hebben in januari 2018, maar financieel is dat niet eenvoudig. “Als sociale onderneming bevinden we ons in een soort vagevuur”, zegt Jente Rosseel. “Omdat we als bedrijf toch een zekere winst nastreven, hebben we geen recht op ontwikkelingshulpsubsidies. Aan de andere kant is het moeilijk aan investeerders aan te tonen wat de impact zal zijn van de doorgedreven research die voor ons project nodig is. Daarom hebben we onlangs onze arbeidsintensieve research van Elewa losgekoppeld en ondergebracht in een afzonderlijke Belgische vzw. Onze crowdfundingactie via de VUB is trouwens ten voordele van die vzw. Het is onze ambitie over enkele jaren de 30 miljoen studenten in Oost-Afrika toegang te geven tot kwaliteitsvol onderwijs. Bijna 60 procent van de bevolking is jonger dan 24 jaar, en heeft daar behoefte aan.”

DIMITRI DEWEVER, FOTOGRAFIE KAREL DEURINCKX

“We stimuleren ook sociaal ondernemerschap. Dankzij onze energievoorzieningen kan de lokale bevolking kleine bedrijfjes opstarten” – Bert Bernolet, Energy Kiosks

“Uiteraard willen we financieel gezond zijn, maar we willen vooral mensen helpen” – Xavier Morelle, Savics

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content